جمهوری اسلامی از جان زنان فعال در حوزه کودک چه می‌خواهد؟
از آغاز اعتراضات سراسری در ایران، فعالان مدنی بسیاری در ایران بازداشت شده‌اند و شماری از آن‌ها نیز احضار، تهدید و منزل آن‌ها مورد تفتیش قرار گرفته است. از جمله این افراد، فعالان حقوق کودکان و به‌ویژه زنان بوده‌اند.
«کمپین حقوق‌بشر ایران» در گزارشی که به تازگی منتشر کرده می‌گوید در جریان اعتراضات سراسری در ایران، زنان فعال در حوزه حقوق کودکان بیشتر از مردان فعال در این حوزه بازداشت شده‌اند.
«محیا واحدی»، «سمانه اصغری»، «مهسا غلامعلی زاده»، «سروناز احمدی»، «مونا جندقی»، «آمنه زمانی»، «عاطفه چهارمحالیان»، «سپیده سرلاروند»، «سعید شیرزاد»، «جینا مدرس گرجی» و «صبا عبداللهی»، چند تن از فعالان بازداشت شده حقوق کودک در اعتراضات اخیر هستند. از میان این فهرست، تاکنون تنها «محیا واحدی» با سپردن وثیقه آزاد شده است.
چرا فعالان زن بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند؟
***
به گزارش «کمپین حقوق‌بشر ایران»، در جریان اعتراضات سراسری در ایران، زنان فعال در حوزه حقوق کودکان بیشتر از مردان فعال در این حوزه بازداشت شده‌اند.
این گزارش همچنین تصریح می‌کند، فشارهای امنیتی بر زنان فعال حوزه حقوق کودک بیشتر از مردان در این حوزه است.
یکی از عجیب‌ترین برخوردها در این رابطه، بازداشت «آمنه زمانی»، فعال حقوق کودکان، بود که پنجشنبه ۳آذر۱۴۰۱ در حین برگزاری یک جلسه توسط نهادهای امنیتی بازداشت، و به بند دو-الف اطلاعات سپاه در زندان اوین منتقل شد.
این فعال حوزه کودکان در پی حمله ماموران امنیتی به جلسه «شبکه یاری کودکان کار» بازداشت شد.
«بیدارزنی» در این رابطه به نقل از خانواده آمنه زمانی نوشت: «تمامی وسایل الکترونیکی فعالان شبکه یاری که جمعی از داوطلبان و مدیران در تشکل‌های عضو این شبکه هستند نیز ضبط شده است.»
«آزاده مقدم»، تسهیلگر، مربی کودکان و قصه‌گو کودکان به «ایران‌وایر» می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین دلایلی که در حوزه فعالان حقوق کودک، زنان بیشتر از مردان بازداشت، تهدید شده و آسیب می‌بینند، این است که اکثر فعالان حقوق کودک زن هستند. برای مثال افراد داوطلب جمعیت امام علی یا تشکل‌هایی که برای حمایت و آموزش به کودکان مهاجر افغان تدارک دیده شده اند، اکثریت زن هستند.»
«هادی قائمی»، مدیر اجرایی کمپین حقوق‌بشر، در گزارش اخیر این سازمان که فعالیت برخی زنان بازداشت شده فعال حقوق کودک را به تفصیل آورده است، اینطور توصیح داده که «مقامات جمهوری اسلامی عمیقا از سوی هر سازمان یا فرد مستقلی که از جوانان ایرانی حمایت کند یا زمینه‌ساز امید برای جوانان ایرانی باشد، احساس تهدید می‌کنند، بنابراین جای تعجب نیست که در حال حاضر آن‌ها فعالان حقوق کودک را بازداشت می‌کنند.»
به گفته او، «دولت به شدت به دنبال این فعالان که عمدتا زنان هستند، رفته است؛ زیرا مقامات (امنیتی) می‌خواهند زنان ایرانی را کنترل کرده و منزوی نگه دارند.»
یک زن فعال حقوق کودک و استاد دانشگاه که سابقه فعالیت در یکی از تشکل‌های خیریه کودکان ایران را دارد، با تایید این ادعا به «ایران‌وایر» می‌گوید: «به‌صورت کاملا سیستماتیک فشار بر زنان فعال اجتماعی بیشتر از مردان است. در روزهای اعتراضات هم به دلیل اینکه شعار و پایه‌های اصلی خیزش “مهسا امینی” با محوریت زنان شکل گرفته بود، زنان فعال اجتماعی مورد خشونت و تهدید بیشتری قرار گرفتند.»
نام مستعار «نرگس» را برایش انتخاب کرده‌ایم، نرگس و گروهی از همکاران او که پیش از اعتراضات در تدارک ثبت یک تشکل غیر دولتی برای حمایت از کودکان دختر در مخالفت با ازدواج در کودکی بودند، می‌گویند با اوج گرفتن اعتراضات، تولد تشکل آن‌ها به مشکل خورد و علی‌رغم اینکه تمام مجوزهای لازم را اخذ کرده بودند، کار متوقف شده است.
آزاده مقدم قصه‌گو کودکان و ساکن کانادا هم که پیش‌تر در ایران با دفتر یونیسف همکاری داشته است، اینطور توضیح می‌دهد: «جمهوری اسلامی همواره و همیشه با قدرت گرفتن زنان در عرصه‌های اجتماعی در ایران مخالف بوده و مانع رشد زنان شده است. همیشه مدافعان حقوق کودکان، عمدتا زنان، هدف سرکوب اعتراضات ضد حکومتی در ایران بوده‌اند و این خود یک پیام واضح دارد؛ زنان قدرتمند نبایند الگوی کودکان قرار بگیرند.»
زنان فعال حوزه حقوق کودک؛ چریک‌هایی بی مزد
گزارش کمپین حقوق‌بشر می‌گوید که «زنانی که زندگی خود را وقف کمک به جوانان محروم و در معرض خطر در ایران کرده‌اند، در کمین رفتارهای خشونت‌آمیز بیشتر و حملات فزاینده حکومت ایران برای سرکوب جنبش تحت رهبری زنان و جوانان بوده‌اند.»
آزاده مقدم، نیز با تایید این بخش از گزارش کمپین حقوق‌بشر می‌گوید: «زنانی که فعالیت‌های عمیقی در حوزه کودکان انجام می‌دهند، خودشان زنان بسیار قدرتمندی هستند، چون فعالیت داشتن در این حوزه الزاما کار راحتی نیست و سختی‌های بسیاری دارد. زنان یا دختران جوانی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعال هستند، عمدتا با مردم آسیب دیده ارتباط می‌گیرند. در تماس مستقیم بودن با کودکانی که در شرایط سخت زندگی می‌کنند، مثل کارگاه‌های زیرزمینی کار کودکان، کودکان معتاد، کودکانی که برای تکدی‌گری اجاره داده می‌شوند، کودکان زباله‌گرد و کودکان کار و خیابان، می‌تواند برای یک زن آسیب‌زا باشد. بنابراین این زنان و دختران افراد معمولی نیستند، بلکه یک سری چریک هستند که بی‌هیچ مزدی در این حوزه فعالیت مستمر دارند.»
حقوق زنان و کودکان، به‌طور مشخص کانون اصلی مورد حساسیت جمهوری اسلامی است؛ زنان به‌دلیل زن بودن، و کودکان به دلیل اینکه سرمایه بزرگی برای آموزش آموزه‌های مورد تایید جمهوری اسلامی به حساب می‌آیند.
آزاده مقدم، با تایید این نکته می‌گوید: «در حوزه مربوط به کودکان و زنان فضا برای فعالیت و آموزش به کودکان و زنان بسیار زیاد است و این فرصت برای جمهوری اسلامی یک تهدید است. به‌ویژه اگر فعال این حوزه، خود یک زن باشد. هرچند زن‌ستیزی جمهوری اسلامی از آغاز شکل‌گیری آن کاملا مشخص بوده است، در حالت کلی هم این نظام با هرگونه فعالیت اجتماعی زنان که به چشم بیاید و تاثیر اجتماعی اثرگذار داشته باشد مشکل دارد. در هر حوزه فعالیت اجتماعی هم اگر زنان فعال‌تر باشند، دست روی زن‌ها می‌گذارد.»
این قصه‌گو و مربی زندگی کودکان معتقد است: «در حوزه حقوق کودکان نیز در همه جای دنیا، برای نمونه حتی در کشور کانادا، زنان بیشتر از مردان فعال بوده و هستند. شاید چون زنان بیشتر از مردان در حوزه آموزش کودکان مسوولیت می‌پذیرند، این جایی است که زنان خیلی در آن قدرتمند ظاهر شده‌اند.»
